Chiến thắng TÀ SANH là một chiến thắng lớn của Quân đoàn 3, đã đập tan hang ổ cuối cùng của cơ quan Trung ương Khơ Me Đỏ. Để có chiến thắng này, một tổ trinh sát Quân đoàn 3 do Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn trinh sát Trần Đăng Quế chỉ huy đã chấp nhận mọi khó khăn, gian khổ, kể cả hy sinh tính mạng, vượt qua nhiều tuyến phòng thủ của địch, vào tận sào huyệt căn cứ Trung ương Pôn Pốt nắm tình hình, báo cáo kịp thời cho cấp trên chỉ huy giành thắng lợi. Trang Lính Tây Nguyên trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc bài viết của tiểu đoàn phó Trần Đăng Quế về chuyến đi trinh sát đầy mạo hiểm và gian khó này.
CHUYẾN CÔNG TÁC ĐẶC BIỆT THÂM NHẬP VÀO CĂN CỨ TRUNG ƯƠNG PÔN PỐT Ở TÀ SANH
Trần Đăng Quế - nguyên Tiểu đoàn phó tiểu đoàn trinh sát Quân đoàn 3
Trần Đăng Quế - nguyên Tiểu đoàn phó tiểu đoàn trinh sát Quân đoàn 3
Từ đầu tháng 1 đến ngày 16 tháng 3 , các đơn vị của Quân đoàn 3 đã mở cuộc tiến công thần tốc có thể nói là chưa từng có trong tác chiến của quân đội ta trước đây. Lần lượt giải phóng các tỉnh Công Pông Chàm, Công Pông Thom, Xiêm Riệp, Si Sô Phôn, đánh lên Cửa khẩu Pôi Pét giữa CPC và Thái Lan rồi quay lại giải phóng Thành phố Bát Đăm Boong( TP lớn thứ 2 của CPC, chỉ sau Nông Pênh).Tiếp tục tấn công theo Quốc lộ 56 sang hướng Cửa khẩu Pai Lin. Địch bị dồn vào thế chân tường chống trả kháng cự quyết liệt. Thực tế giai đoạn đầu khi ta tấn công quân Pôn Pốt tan rã là chủ yếu, sau một thời gian choáng váng chúng hồi phục và đã có những cuộc phản công có xe tăng yểm trợ ít nhiều đã gây ra những khó khăn và tổn thất cho các đơn vị của ta. Đến khoảng ngày 13, 14 tháng 3 /1979 , các đơn vị của Sư 10 tạm dừng tấn công , tổ chức phòng ngự tại khu vực Bản bông (chúng tôi đặt tên cho là Bản Bông,vì vào bản thấy nhiều bông vải). Cũng trong thời điểm này các tin tức thu thập được cho rằng Trung ương Pôn Pốt đã rút vào Tà Sanh , một khu vực hẻo lánh cách Biên giới Thái Lan khoảng 10 km . Trung ương Pôn Pốt được các đơn vị bảo vệ bởi các tuyến phòng ngự trên các hướng, đặc biệt là trên các trục đường dẫn vào địa điểm này. Để xác định chính xác cơ quan Trung ương Pôn Pốt có phải đóng tại Tà Sanh hay không, Bộ Tư lệnh Quân đoàn 3 quyết định cử một toán trinh sát luồn sâu vào TÀ SANH , điều tra nắm tình cụ thể báo cáo về Quân đoàn để có phương án tác chiến cụ thể. Tôi nhớ khoảng thời gian đó Tư lệnh Kim Tuấn trực tiếp ra Sở chỉ huy phía trước ở Bản Bông( Lúc này Sở chỉ huy cơ bản đang ở Thành phố Bát Đom Băng ) , trực tiếp thị sát và giao nhiệm vụ cho các đơn vị (sau đó vài ngày thì Tư lệnh Kim Tuấn hy sinh). Tôi lúc này là Tiểu đoàn phó trực tiếp chỉ huy Tiểu đoàn Trinh sát ở phía trước ( đ/c Nguyễn Văn Nội - Tiểu đoàn trưởng đang ở Sở chỉ huy cơ bản) . Sau đó Trưởng phòng 2 - Nguyễn Văn Tức trực tiếp giao nhiệm vụ cho tôi , đại ý, tổ chức một toán Trinh sát do tôi trực tiếp chỉ huy thực hành luồn sâu vào tận căn cứ Trung ương Pôn Pốt ở Tà Sanh để điều tra nắm tình hình , thu nhập tin tức báo cáo về Bộ Tư lệnh Quân Đoàn . Đây quả thực là một nhiệm vụ hết sức khó khăn và không kém phần nguy hiểm, bởi là một căn cứ nằm sâu trong lòng địch hơn nữa được bảo vệ tương đối chắc chắn bởi các tuyến phòng ngự. Địch và dân bị dồn ép vào đây tương đối đông, địa hình rất phức tạp, đồng bằng, đồi núi xen lẫn, rừng già, rừng thưa, rừng khọc đan xen, hơn nữa Căm Phu Chia mùa này nắng nóng có thể nói là như đổ lửa, tầm từ 10 đến 15 giờ quân ta hoa cả mắt ,tầm nhìn bị hạn chế, như đom đóm bay trước mắt, riêng người CPC họ quen nhìn xa được. Khi giao nhiệm vụ và thực tiễn cũng đã cảnh báo là sẽ rất thiếu nước, đặc biệt trong mùa nắng nóng này. Buổi chiều sau khi nhận nhiệm vụ tôi có suy nghĩ : nếu tổ chức một toán đông người khi gặp địch chiến đấu thì sức mạnh sẽ cao hơn, nhưng đội hình dài, rồng rắn rất dễ bị lộ. Ngược lại một toán nhỏ gọn dễ luồn lách sẽ bảo đảm bí mật hơn. Đứng trước 2 phương án, tôi quyết định chọn phương án 2, tổ chức một toán rất gọn nhẹ , lựa những cán bộ , chiến sĩ có kinh nghiệm đã từng trải tham gia đợt hoạt động. Toán gồm 8 người do tôi trực tiếp làm toán trưởng , đ/c Chinh(hiện đang sống ở Bắc Ninh) làm toán phó cùng các trinh sát Quí,Sang,Minh,Hải và 2 thông tin Vũ và Động . Toán được tăng cường 2 người của lực lượng nổi dậy có tên là Ru Xâu và Chia Mon( Ru Xâu từng là Bác sĩ học ở Pháp 7 năm). Toán làm mọi công tác chuẩn bị về vũ khí súng đạn , lương khô , gạo sấy, đặc biệt là ngoài bi đông mỗi đ/c thêm một túi rùa để đựng nước, chuẩn bị xong chờ trời tối chúng tôi bắt đầu xuất phát.
Theo hướng Nam cách Sở chỉ huy phía trước khoảng 2 km là một dãy đồi thấp , đây là tuyến tiền duyên phòng ngự phía trước do các đơn vị của f10 đảm nhiệm, bên kia dãy đồi là tuyến phòng ngự và vùng đất địch đang chiếm đóng. Chúng tôi chọn đây là điểm xuất phát đầu tiên. Từ đây trong đêm chúng tôi bí mật luồn qua tuyến phòng ngự của địch, đến sáng hôm sau chúng tôi tiếp cận được ven rừng của dãy núi Vai Cháp. Đoạn này lợi dụng rừng che khuất đi ban ngày được toán tiếp tục đến trưa đã đi được một quảng đường khá xa. Từ đây chúng tôi bằng mắt thường có thể quan sát được các cao điểm ở Tà Sanh mặc dù đang rất xa. Tiếp đến là xuống cánh rừng khọc xen lẫn các cánh đồng rộng , đi ban ngày dễ bị lộ, toán phải dừng lại chờ đêm xuống. Khi trời tối dần toán tiếp tục hành quân. Khoảng 24 giờ , toán tiếp cận đến bờ suối, trong đêm tôi nghe rì rầm rất nhiều tiếng người nói, không phân biệt được địch hay dân, bên kia suối nhiều ánh lửa vẫn đang sáng, mạnh dạn, toán nhẹ nhàng xuống suối tất cả đều phải đong đầy bi đông và túi rùa nước rồi bí mật tiếp tục luồn qua các ngôi nhà, vườn của dân đang sót lại. Đây có thể là thử thách thứ hai toán đã vượt qua, đi được một quảng thì chúng tôi vào một cánh rừng bằng rậm rạp buộc phải dừng lại không thể đi đêm được chờ cho trời sáng. Coi như toán đã hành quân được 2 đêm một ngày. Những ngày đêm qua nắng nóng với gạo sấy lương khô cũng đã hao tốn sức khỏe của cả toán.
Ngày thứ 3 cả toán tiếp tục luôn sâu đến mục tiêu đã định. Trời vẫn nắng nóng, toán đi vào một khu rừng tương đối bằng phẳng và rậm rạp, thỉnh thoảng có một vài quả đồi nhô lên nhưng không đáng kể, biểu hiện của khát nước đã bắt đầu xuất hiện, tôi nhắc tất cả mọi người phải tiết kiệm nước. Mỗi lần uống chỉ được một nắp bi đông, tận dụng các cây trong rừng có nước chặt ngửa miệng cho nước chảy vào. Cứ thế cả toán tiếp tục hành quân.
Lính chiến trường có lúc cũng mê tín, thường có câu " Gặp rắn thì đi, gặp Qui quay lại ". Có nghĩa là gặp rắn thì an toàn, gặp rùa là rủi ro. Không hy sinh thì cũng bị thương. Trong lúc cả toán đang vừa đi vừa xóa dấu vết, vừa cảnh giác phát hiện địch, thì Sang phát hiện một con rùa to nằm dưới lớp lá, Sang chỉ cho tôi, tôi đã nháy dặn Sang là không được nói với ai để anh em khỏi hoang mang. Cứ thế cả toán leo lên một đỉnh dốc vừa phải nghỉ giải lao. Đang nghỉ thì Ru Xâu người đi sau cùng vừa lên, đưa ba lô ra khoe và chỉ bắt được con rùa to. Cả toán tròn mắt ngơ ngác có vẻ lo lắng. Tôi vừa bực vừa vội trấn an tinh thần anh em, nói cứ bình tĩnh không có vấn đề gì đâu, nói Ru Xâu thả nó ra. Thực tế thì tôi phụ trách đi rất nhiều đợt, cũng có lần hy sinh, thương vong mất một số đồng chí , nhưng cơ bản hoàn thành nhiệm vụ, an toàn cho nên anh em thích đi với tôi. Từ đây đến Tà Sanh cũng đã gần và lại bắt đầu vào khu rừng khọc, tầm quan sát rất xa buộc tôi cho cả toán dừng lại chờ trời tối. Tôi hỏi đùa Ru Xâu: cấp trên bảo bạn dẫn đường cho chúng tôi mà. Ru Xâu trả lời : tôi chỉ dẫn theo đường có sẵn thôi còn đi theo bản đồ ,địa bàn tôi chịu, tôi nói thôi được cứ vào mục tiêu bạn xác định cho tôi đúng Tà Sanh là được. Trời tối dần toán tiếp tục đi càng đến gần Tà Sanh càng khó khăn bởi dân lính bị dồn ép vào đây khá đông, chỉ cần một sơ suất nhỏ sẽ lộ ngay. Chờ đến khoảng 24 giờ cả toán tiền nhập trèo lên một đỉnh đồi nhỏ có độ cao khoảng 70 mét so với dáng đất hiện tại sát ngay Phum Tà Sanh, tôi hỏi Ru Xâu phải Tà Sanh đây không, Ru Xâu trả lời chính xác. Coi như toán đã đến được vị trí qui định, từ đây quan sát rất rõ Tà Xanh. Rất may là một quả đôi nhỏ đất đá lởm chởm có vật che khuất che đỡ và cấu tạo như thế thì ít người lên đây, phần nào giúp chúng tôi yên tâm.
Tôi triển khai cho cả toán vào các vị trí qui định và nhắc chú ý bảo đảm bí mật tuyệt đối, nếu địch lên tất cả AK về nấc một để tiết kiệm đạn, chiến đấu đến cùng và mỗi đồng chí dành riêng cho chính mình một quả lưu đạn đề phòng khi bất trắc phải tự sát, kiên quyết không để địch bắt sống(bởi để Pôn Pốt bắt được cũng sẽ chết và phải chịu một cái chết đau đớn hơn), đồng thời phải rất tiết kiệm nước.
Trời sáng dần, tiếng động đầu tiên tôi nghe là kẻng có lẽ báo thức, sau đó là tiếng người nói rất nhiều dưới suối ngay sát chân đồi. Như vậy là chúng tôi rất gần dân và địch. Sáng hơn một tý là dân bắt đầu đi làm cày cuốc, quan sát trong phum bằng mắt thường tôi thấy rất nhiều thùng gỗ giống thùng đựng đạn pháo. Sau đó một lúc là tiếng động cơ, phân biệt rất rõ tiếng động cơ ô tô, xe tăng, xe máy hon đa. Tầm 8 giờ có một xe tăng từ đây chạy về hướng Xầm lốp. Tất cả các tin tức nắm được tôi đều báo cáo về Sở chỉ huy Quân đoàn. Qua tin báo các thủ trưởng Bộ Tham mưu và Quân đoàn biểu dương và khen ngợi các tin tức báo về đồng thời động viên toán tiếp tục làm nhiệm vụ.
Một ngày trời nắng như thiêu đốt, nín thở căng thẳng trên quả đôi thấp nhỏ, đề phòng địch lên, mức nước mang theo của từng người cũng cạn dần, nguy cơ cơn khát đang cận kề. Rồi một ngày căng thẳng cũng gần qua đi, càng về đêm có lẽ sẽ không ai trèo lên đồi nữa. Đến tầm 23 giờ, được trên chấp nhận, tôi cho cả toán bí mật xuống núi, bắt đầu trên đường ra . Qua mấy ngày làm nhiệm vụ ăn uống của cả toán không bảo đảm, đặc biệt thời tiết quá nắng nóng sức khỏe của cả toán giảm. Xuống núi vượt qua được khu rừng khọc thưa, lại vào khu rừng già rậm rạp, rất khó đi đêm chúng tôi dừng lại nghỉ. Vì mệt và mất ngủ cả toán đều toán đều thiếp đi. Đột nhiên có tiếng động gần tôi bừng tỉnh, thấy đèn pha rất sáng đang quét khắp rừng, tôi chợp nghĩ toán bị lộ địch đang truy đuổi, tuy nhiên cả toán lợi dụng vật che khuất ngồi im nín thở, ánh đèn rất gần chỉ cách toán khoảng 15m sau một bụi cây dạng mân xôi, cả toán tay đã vào vòng cò, chỉ cần ánh đèn tiến thêm ít nữa tôi sẽ ra lệnh nổ súng nhưng rồi đèn tắt, cả hai đều ngồi im nín thở căng thẳng chờ đợi. Rồi như linh tính báo đèn pha lại sáng và quét đi nơi khác rồi xa dần, tôi thở phào nhẹ nhõm, hóa ra người đi săn thú ban đêm, chúng tôi một phen hú vía.
Chúng tôi lại quay lại khu rừng rậm, không thể đi đêm được, nên đi được một quảng thì phải dừng lại nghỉ trong đêm, lúc này nước của mọi người cơ bản hết, anh em vừa khát vừa đói, không có nước không thể ăn được.
Rồi một đêm nữa cũng qua đi, trời sáng dần chúng tôi tiếp tục tìm đường về. Một ngày nữa trong rừng rậm vừa đi chúng tôi vừa chặt cây có nước để chống khát. Vì quá khát một số đồng chí đã phải uống cả nước tiểu của mình, nhưng khi khát nước tiểu đỏ như máu không tài nào uống được. Gần tối toán cũng ra được đến bãi rừng. Bắt đầu một quảng đường trống trải chỉ có đi đêm, không thể đi ngày. Khi ra bìa rừng đi được một quảng, vượt qua được con đường đất có vết xe ô tô chạy rồi vào trong một phum nhỏ vẫn thấy có người, cả toán gần như kiệt sức không thể đi được nữa. Đã cởi hết quần áo, lấy dao găm khoét đất áp da vào cho mát hy vọng đỡ khát, nhưng không giải quyết được gì. Toán có 10 người thì 8 người đều nói với tôi" Trả quần áo súng đạn cho anh Quế, tôi chết". Nằm ngửa mặt nhìn trời cầu cứu " mưa thì em sống, nắng thì em chết" kể cả 2 người CPC Ru Xâu và Chia Mon, chỉ còn lại tôi và Sang còn gọi là khỏe hơn một tý. Nguy cơ cái chết khát cận kề. Tình huống đến bắt tôi phải xử lý. Tôi nói bây giờ Tôi và Sang còn sức đi tìm nước, còn cả toán nằm tại chỗ. Lấy nước về cãy miệng đổ vào, ai tỉnh lại có sức đi tiếp, ai chết dấu xác đó, đánh giải phóng xong vào lấy xác sau. Tôi cũng dặn Chinh, đêm xuống trời mát nếu anh em tỉnh hồi phục sức khỏe thì cứ góc phương vị thế mà đi, đừng chờ tôi về. Thế là tôi và Sang bắt đầu đi lấy nước trong đêm. Đo cự ly trên bản đồ từ vị trí toán nằm ra đến suối hơn 6 km. Tôi bảo Sang mình còn khỏe hơn mình đi trước cắt rừng Sang đi sau 2 người mang một khẩu AK, mỗi người 2 quả lựu đạn, Sang mang súng đi sau. Tôi dặn Sang nếu gặp địch phải đánh nhau Sang phải đưa súng cho tôi, mỗi người phải giữ một quả lựu đạn cho chính mình, không được để địch bắt sống, thế rồi chúng tôi cắt rừng đi. Khi ra đến gần Suối tôi dặn Sang xuống suối phải uống từ từ đề phòng bội thực nước và rồi chúng tôi cũng ra đến Suối, rất may đoạn này không có dân và địch. Úp mặt vào khe chúng tôi bắt đầu uống. Có ai biết cảm giác của chúng tôi lúc này không? Nước chảy đến đâu trong cơ thể chúng tôi biết đến đó. Có cảm giác các tế bào trong cơ thể lạo xạo như ruộng khô nứt nẻ gặp dòng nước chảy qua,uống một ít chúng tôi phải dừng sợ bội thực nước, rồi lại uống, xong lấy bi đông túi rùa đong đầy nước bắt đầu quay lại tiếp nước cho anh em. Nhưng đúng như tôi dự đoán, lên đến bờ suối cả 2 người đều ngất xỉu ngủ lịm đi không còn biết gì nữa. Mãi đến gần sáng mới bừng tỉnh, tôi nhớ lúc này trăng lên hơi cao, tôi vội đập Sang dậy, hai anh em hoảng hốt tìm đường khẩn trương quay về tiếp nước cho anh em. Cũng may vừa về đến chỗ cũng trời chưa sáng hẳn, tôi kiểm tra không thấy anh em đâu cả, chỉ nhặt được một ít đồ dùng còn rời bỏ lại, tôi vội nhặt và xóa dấu vết. Tôi nghĩ như vậy là Chinh đã thực hiện theo lời tôi dặn anh em hồi phục sức khỏe và đã tìm đường ra. Rồi trời cũng sáng dần, lúc này đi ban ngày rất nguy hiểm, tôi bàn với Sang hay 2 anh em tìm một bụi cây rậm rạp lẩn trốn chờ tối hãy đi. Sang nói với tôi " bây giờ lấy tro cháy đang có sẵn bôi khắp người cải trang thành người CPC rồi ta đi anh ạ, chờ đến tối lâu quá". Thế là 2 chúng tôi đều làm thế. Tôi dặn Sang cố gắng tránh khi thấy người, trường hợp địch thấy ta, chúng nổ súng trước ta mới bắn lại không thì thôi. Thực tế trên đường ra chúng tôi gặp mấy trường hợp nhưng rất may không có lần nào phải nổ súng. Có hai lần bất ngờ gặp dân sát mặt ,hai bên nhìn nhau ngơ ngác rồi im lặng đi luôn. Đến tầm 11 giờ thì tôi và Sang đang tiến vào sát mé rừng của dãy Vai Cháp, điểm hôm trước dừng để tối đi thì cũng rất bất ngờ gặp lại tám anh em đang thu máy thông tin và chuẩn bị cơ động. Hai bên gặp nhau mừng vô kể. Tất cả ôm nhau khóc như trẻ con kể cả hai người CPC. Ru Xâu nói chỉ có bộ đội VN mói có hình ảnh đẹp nhu thế này, trong hoạn nạn đã không bỏ nhau. Chinh tranh thủ báo cáo lại với tôi từ tối hôm qua đến lúc đó và đã điện báo cáo về SCH tình hình như vậy (lúc này ở SCH tin rằng tôi và Sang đã hy sinh. Lam Giang bạn tôi hiện đang sống ở Hà Nội đã thắp hương cho tôi, khi tôi về đến Bộ Tư Lệnh Lam chỉ : tao thắp hương cho mày chân hương còn đó). Tôi tiếp tục chỉ huy toán tìm đường ra. Đồng thời báo cáo lại là đã bắt được liên lạc với nhau, yêu cầu Quân đoàn cho biết quân ta đã tiến đến đâu và thông báo cho tất cả các đơn vị tuyến tiền duyên phòng ngự chú ý bắt liên lạc với toán trinh sát hoạt động trong vùng địch đang trên đường ra. Thực tế Quân đoàn cũng đã đáp ứng yêu cầu của chúng tôi. Lúc này Trung đoàn 66 - Sư đoàn 10 đã đánh lên cua chữ V và đang phòng ngự tại đó. Cả phân đội đang loay hoay tìm kẽ hở để vượt qua, phía trước cua chữ V nghe súng nổ rất nhiều. Tôi phán đoán hai bên đang đánh nhau. Tôi đang chỉ huy toán rẽ tay phải tránh khu vực có nhiều tiếng súng nổ. Lúc này cả toán đang trong một vạt rừng tương đối trống trải, bỗng nhiên nghe một tiếng hét rất lớn, cả toán hoảng hốt, quan sát không thấy người đâu. Sau một lát thấy có chiếc mũ quay tít(ký ám tín hiệu bắt liên lạc đã được qui định), tôi vội giơ tay lên cuốn ba lần. Như vậy là quân ta và chúng tôi tiến hành bắt liên lạc với nhau. Đây là toán trinh sát bộ đội Biên phòng cũng đang luồn sau lưng nắm địch. Tôi kể sơ qua về chúng tôi, họ trả lời chúng tôi đã được thông báo mấy ngày nay và cũng đã sẵn sàng bắt liên lạc. Tôi đề nghị các đồng chí nắm địch gần hiểu rõ dẫn chúng tôi về với, họ nhất trí. Tưởng rằng họ dẫn an toàn, ai ngờ dẫn ngay trước tuyến phòng ngự của địch thế là đạn bắn như mưa. Cả toán chúng tôi chạy. Riêng toán TS Biên phòng họ trụ lại chiến đấu, chạy khoảng 100m thì gặp ngay trận địa phòng ngự của ta. Chúng tôi lại tiếp tục bất ngờ lần nữa. Đạn bắn như mưa gần thể chỉ cách địch có khoảng 100m thôi thế mà đơn vị phòng ngự chỉ bố trí một khẩu 12ly7 làm nhiệm vụ chiến đấu và cảnh giới còn lại dưới suối vẫn tắm giặt nô đùa thoải mái coi như không có gì xảy ra. Tôi hỏi sao các đồng chí chủ quan thế, họ trả lời, có gì đâu địch đến có người bảo lên đánh nhau xong lại xuống suối, bờ Suối và mặt Suối chỉ cách nhau có độ sâu khoảng 2m. Toán chúng tôi cũng ngồi nghỉ một tý, rất may là an toàn không ai việc gì. Sau đó chúng tôi về Sở chỉ huy tiểu đoàn, đi mà vẫn phải cúi đầu vì đạn vẫn cứ bay vù vù trên đầu, ở đó một lúc thì về Sở chỉ huy Trung đoàn 66 - Sư đoàn 10 . Bộ tham mưu cho một xe GMC cùng một toán trinh sát khác đích thân tiểu đoàn trưởng Nội chỉ huy đi đón chúng tôi. Lại một lần may mắn nữa. Xe chở toàn đ/c Nội đang chạy trên quốc lộ 56 thì lái xe phát hiện địch phục kích sát dọc đường. Lái xe đạp phang gấp một quả B40 bay ngay trước đầu xe trúng vào bên đường nổ bung, cả phân đội trên xe đồng loạt nổ súng vào toán địch, rồi nhanh chóng xuống xe truy kích, lợi dụng rừng che khuất toán địch chạy thoát. Đồng chí Nội cho xe quay lại gửi một trận địa pháo 85 gần đó rồi đi bộ lên đón chúng tôi. Trong khi đó chúng tôi cũng nhờ xe của Trung đoàn 66 về Bát Tam Băng, dọc đường gặp toán anh Nội lên đón , thế là tất cả lên xe về luôn. Chúng tôi được về Bát Tam Băng nghỉ vài ngày lấy sức. Trên đánh giá là toán hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Qua đợt này này tôi nghĩ, mọi người phải có ý chí quyết tâm tốt, phải thực sự thông minh linh hoạt để xử lý các tình huống, phải có trình độ xem đọc bản đồ, đi góc phương vị thật tốt. Cũng trong thời gian này Quân đoàn đã sử dụng các đơn vị của Sư 10 và Sư 31 , cùng các đơn vị xe tăng thết giáp, pháo binh đánh vào Tà Sanh, Săm lốp và giành thắng lợi lớn. Tiêu diệt được một số sinh lực địch, bắt sống nhiều xe tăng, xe thiết giáp , thu rất nhiều chiến lợi phẩm. Chỉ tiếc là Trung ương Pôn Pốt vẫn chạy thoát sang bên đất Thái Lan
Theo hướng Nam cách Sở chỉ huy phía trước khoảng 2 km là một dãy đồi thấp , đây là tuyến tiền duyên phòng ngự phía trước do các đơn vị của f10 đảm nhiệm, bên kia dãy đồi là tuyến phòng ngự và vùng đất địch đang chiếm đóng. Chúng tôi chọn đây là điểm xuất phát đầu tiên. Từ đây trong đêm chúng tôi bí mật luồn qua tuyến phòng ngự của địch, đến sáng hôm sau chúng tôi tiếp cận được ven rừng của dãy núi Vai Cháp. Đoạn này lợi dụng rừng che khuất đi ban ngày được toán tiếp tục đến trưa đã đi được một quảng đường khá xa. Từ đây chúng tôi bằng mắt thường có thể quan sát được các cao điểm ở Tà Sanh mặc dù đang rất xa. Tiếp đến là xuống cánh rừng khọc xen lẫn các cánh đồng rộng , đi ban ngày dễ bị lộ, toán phải dừng lại chờ đêm xuống. Khi trời tối dần toán tiếp tục hành quân. Khoảng 24 giờ , toán tiếp cận đến bờ suối, trong đêm tôi nghe rì rầm rất nhiều tiếng người nói, không phân biệt được địch hay dân, bên kia suối nhiều ánh lửa vẫn đang sáng, mạnh dạn, toán nhẹ nhàng xuống suối tất cả đều phải đong đầy bi đông và túi rùa nước rồi bí mật tiếp tục luồn qua các ngôi nhà, vườn của dân đang sót lại. Đây có thể là thử thách thứ hai toán đã vượt qua, đi được một quảng thì chúng tôi vào một cánh rừng bằng rậm rạp buộc phải dừng lại không thể đi đêm được chờ cho trời sáng. Coi như toán đã hành quân được 2 đêm một ngày. Những ngày đêm qua nắng nóng với gạo sấy lương khô cũng đã hao tốn sức khỏe của cả toán.
Ngày thứ 3 cả toán tiếp tục luôn sâu đến mục tiêu đã định. Trời vẫn nắng nóng, toán đi vào một khu rừng tương đối bằng phẳng và rậm rạp, thỉnh thoảng có một vài quả đồi nhô lên nhưng không đáng kể, biểu hiện của khát nước đã bắt đầu xuất hiện, tôi nhắc tất cả mọi người phải tiết kiệm nước. Mỗi lần uống chỉ được một nắp bi đông, tận dụng các cây trong rừng có nước chặt ngửa miệng cho nước chảy vào. Cứ thế cả toán tiếp tục hành quân.
Lính chiến trường có lúc cũng mê tín, thường có câu " Gặp rắn thì đi, gặp Qui quay lại ". Có nghĩa là gặp rắn thì an toàn, gặp rùa là rủi ro. Không hy sinh thì cũng bị thương. Trong lúc cả toán đang vừa đi vừa xóa dấu vết, vừa cảnh giác phát hiện địch, thì Sang phát hiện một con rùa to nằm dưới lớp lá, Sang chỉ cho tôi, tôi đã nháy dặn Sang là không được nói với ai để anh em khỏi hoang mang. Cứ thế cả toán leo lên một đỉnh dốc vừa phải nghỉ giải lao. Đang nghỉ thì Ru Xâu người đi sau cùng vừa lên, đưa ba lô ra khoe và chỉ bắt được con rùa to. Cả toán tròn mắt ngơ ngác có vẻ lo lắng. Tôi vừa bực vừa vội trấn an tinh thần anh em, nói cứ bình tĩnh không có vấn đề gì đâu, nói Ru Xâu thả nó ra. Thực tế thì tôi phụ trách đi rất nhiều đợt, cũng có lần hy sinh, thương vong mất một số đồng chí , nhưng cơ bản hoàn thành nhiệm vụ, an toàn cho nên anh em thích đi với tôi. Từ đây đến Tà Sanh cũng đã gần và lại bắt đầu vào khu rừng khọc, tầm quan sát rất xa buộc tôi cho cả toán dừng lại chờ trời tối. Tôi hỏi đùa Ru Xâu: cấp trên bảo bạn dẫn đường cho chúng tôi mà. Ru Xâu trả lời : tôi chỉ dẫn theo đường có sẵn thôi còn đi theo bản đồ ,địa bàn tôi chịu, tôi nói thôi được cứ vào mục tiêu bạn xác định cho tôi đúng Tà Sanh là được. Trời tối dần toán tiếp tục đi càng đến gần Tà Sanh càng khó khăn bởi dân lính bị dồn ép vào đây khá đông, chỉ cần một sơ suất nhỏ sẽ lộ ngay. Chờ đến khoảng 24 giờ cả toán tiền nhập trèo lên một đỉnh đồi nhỏ có độ cao khoảng 70 mét so với dáng đất hiện tại sát ngay Phum Tà Sanh, tôi hỏi Ru Xâu phải Tà Sanh đây không, Ru Xâu trả lời chính xác. Coi như toán đã đến được vị trí qui định, từ đây quan sát rất rõ Tà Xanh. Rất may là một quả đôi nhỏ đất đá lởm chởm có vật che khuất che đỡ và cấu tạo như thế thì ít người lên đây, phần nào giúp chúng tôi yên tâm.
Tôi triển khai cho cả toán vào các vị trí qui định và nhắc chú ý bảo đảm bí mật tuyệt đối, nếu địch lên tất cả AK về nấc một để tiết kiệm đạn, chiến đấu đến cùng và mỗi đồng chí dành riêng cho chính mình một quả lưu đạn đề phòng khi bất trắc phải tự sát, kiên quyết không để địch bắt sống(bởi để Pôn Pốt bắt được cũng sẽ chết và phải chịu một cái chết đau đớn hơn), đồng thời phải rất tiết kiệm nước.
Trời sáng dần, tiếng động đầu tiên tôi nghe là kẻng có lẽ báo thức, sau đó là tiếng người nói rất nhiều dưới suối ngay sát chân đồi. Như vậy là chúng tôi rất gần dân và địch. Sáng hơn một tý là dân bắt đầu đi làm cày cuốc, quan sát trong phum bằng mắt thường tôi thấy rất nhiều thùng gỗ giống thùng đựng đạn pháo. Sau đó một lúc là tiếng động cơ, phân biệt rất rõ tiếng động cơ ô tô, xe tăng, xe máy hon đa. Tầm 8 giờ có một xe tăng từ đây chạy về hướng Xầm lốp. Tất cả các tin tức nắm được tôi đều báo cáo về Sở chỉ huy Quân đoàn. Qua tin báo các thủ trưởng Bộ Tham mưu và Quân đoàn biểu dương và khen ngợi các tin tức báo về đồng thời động viên toán tiếp tục làm nhiệm vụ.
Một ngày trời nắng như thiêu đốt, nín thở căng thẳng trên quả đôi thấp nhỏ, đề phòng địch lên, mức nước mang theo của từng người cũng cạn dần, nguy cơ cơn khát đang cận kề. Rồi một ngày căng thẳng cũng gần qua đi, càng về đêm có lẽ sẽ không ai trèo lên đồi nữa. Đến tầm 23 giờ, được trên chấp nhận, tôi cho cả toán bí mật xuống núi, bắt đầu trên đường ra . Qua mấy ngày làm nhiệm vụ ăn uống của cả toán không bảo đảm, đặc biệt thời tiết quá nắng nóng sức khỏe của cả toán giảm. Xuống núi vượt qua được khu rừng khọc thưa, lại vào khu rừng già rậm rạp, rất khó đi đêm chúng tôi dừng lại nghỉ. Vì mệt và mất ngủ cả toán đều toán đều thiếp đi. Đột nhiên có tiếng động gần tôi bừng tỉnh, thấy đèn pha rất sáng đang quét khắp rừng, tôi chợp nghĩ toán bị lộ địch đang truy đuổi, tuy nhiên cả toán lợi dụng vật che khuất ngồi im nín thở, ánh đèn rất gần chỉ cách toán khoảng 15m sau một bụi cây dạng mân xôi, cả toán tay đã vào vòng cò, chỉ cần ánh đèn tiến thêm ít nữa tôi sẽ ra lệnh nổ súng nhưng rồi đèn tắt, cả hai đều ngồi im nín thở căng thẳng chờ đợi. Rồi như linh tính báo đèn pha lại sáng và quét đi nơi khác rồi xa dần, tôi thở phào nhẹ nhõm, hóa ra người đi săn thú ban đêm, chúng tôi một phen hú vía.
Chúng tôi lại quay lại khu rừng rậm, không thể đi đêm được, nên đi được một quảng thì phải dừng lại nghỉ trong đêm, lúc này nước của mọi người cơ bản hết, anh em vừa khát vừa đói, không có nước không thể ăn được.
Rồi một đêm nữa cũng qua đi, trời sáng dần chúng tôi tiếp tục tìm đường về. Một ngày nữa trong rừng rậm vừa đi chúng tôi vừa chặt cây có nước để chống khát. Vì quá khát một số đồng chí đã phải uống cả nước tiểu của mình, nhưng khi khát nước tiểu đỏ như máu không tài nào uống được. Gần tối toán cũng ra được đến bãi rừng. Bắt đầu một quảng đường trống trải chỉ có đi đêm, không thể đi ngày. Khi ra bìa rừng đi được một quảng, vượt qua được con đường đất có vết xe ô tô chạy rồi vào trong một phum nhỏ vẫn thấy có người, cả toán gần như kiệt sức không thể đi được nữa. Đã cởi hết quần áo, lấy dao găm khoét đất áp da vào cho mát hy vọng đỡ khát, nhưng không giải quyết được gì. Toán có 10 người thì 8 người đều nói với tôi" Trả quần áo súng đạn cho anh Quế, tôi chết". Nằm ngửa mặt nhìn trời cầu cứu " mưa thì em sống, nắng thì em chết" kể cả 2 người CPC Ru Xâu và Chia Mon, chỉ còn lại tôi và Sang còn gọi là khỏe hơn một tý. Nguy cơ cái chết khát cận kề. Tình huống đến bắt tôi phải xử lý. Tôi nói bây giờ Tôi và Sang còn sức đi tìm nước, còn cả toán nằm tại chỗ. Lấy nước về cãy miệng đổ vào, ai tỉnh lại có sức đi tiếp, ai chết dấu xác đó, đánh giải phóng xong vào lấy xác sau. Tôi cũng dặn Chinh, đêm xuống trời mát nếu anh em tỉnh hồi phục sức khỏe thì cứ góc phương vị thế mà đi, đừng chờ tôi về. Thế là tôi và Sang bắt đầu đi lấy nước trong đêm. Đo cự ly trên bản đồ từ vị trí toán nằm ra đến suối hơn 6 km. Tôi bảo Sang mình còn khỏe hơn mình đi trước cắt rừng Sang đi sau 2 người mang một khẩu AK, mỗi người 2 quả lựu đạn, Sang mang súng đi sau. Tôi dặn Sang nếu gặp địch phải đánh nhau Sang phải đưa súng cho tôi, mỗi người phải giữ một quả lựu đạn cho chính mình, không được để địch bắt sống, thế rồi chúng tôi cắt rừng đi. Khi ra đến gần Suối tôi dặn Sang xuống suối phải uống từ từ đề phòng bội thực nước và rồi chúng tôi cũng ra đến Suối, rất may đoạn này không có dân và địch. Úp mặt vào khe chúng tôi bắt đầu uống. Có ai biết cảm giác của chúng tôi lúc này không? Nước chảy đến đâu trong cơ thể chúng tôi biết đến đó. Có cảm giác các tế bào trong cơ thể lạo xạo như ruộng khô nứt nẻ gặp dòng nước chảy qua,uống một ít chúng tôi phải dừng sợ bội thực nước, rồi lại uống, xong lấy bi đông túi rùa đong đầy nước bắt đầu quay lại tiếp nước cho anh em. Nhưng đúng như tôi dự đoán, lên đến bờ suối cả 2 người đều ngất xỉu ngủ lịm đi không còn biết gì nữa. Mãi đến gần sáng mới bừng tỉnh, tôi nhớ lúc này trăng lên hơi cao, tôi vội đập Sang dậy, hai anh em hoảng hốt tìm đường khẩn trương quay về tiếp nước cho anh em. Cũng may vừa về đến chỗ cũng trời chưa sáng hẳn, tôi kiểm tra không thấy anh em đâu cả, chỉ nhặt được một ít đồ dùng còn rời bỏ lại, tôi vội nhặt và xóa dấu vết. Tôi nghĩ như vậy là Chinh đã thực hiện theo lời tôi dặn anh em hồi phục sức khỏe và đã tìm đường ra. Rồi trời cũng sáng dần, lúc này đi ban ngày rất nguy hiểm, tôi bàn với Sang hay 2 anh em tìm một bụi cây rậm rạp lẩn trốn chờ tối hãy đi. Sang nói với tôi " bây giờ lấy tro cháy đang có sẵn bôi khắp người cải trang thành người CPC rồi ta đi anh ạ, chờ đến tối lâu quá". Thế là 2 chúng tôi đều làm thế. Tôi dặn Sang cố gắng tránh khi thấy người, trường hợp địch thấy ta, chúng nổ súng trước ta mới bắn lại không thì thôi. Thực tế trên đường ra chúng tôi gặp mấy trường hợp nhưng rất may không có lần nào phải nổ súng. Có hai lần bất ngờ gặp dân sát mặt ,hai bên nhìn nhau ngơ ngác rồi im lặng đi luôn. Đến tầm 11 giờ thì tôi và Sang đang tiến vào sát mé rừng của dãy Vai Cháp, điểm hôm trước dừng để tối đi thì cũng rất bất ngờ gặp lại tám anh em đang thu máy thông tin và chuẩn bị cơ động. Hai bên gặp nhau mừng vô kể. Tất cả ôm nhau khóc như trẻ con kể cả hai người CPC. Ru Xâu nói chỉ có bộ đội VN mói có hình ảnh đẹp nhu thế này, trong hoạn nạn đã không bỏ nhau. Chinh tranh thủ báo cáo lại với tôi từ tối hôm qua đến lúc đó và đã điện báo cáo về SCH tình hình như vậy (lúc này ở SCH tin rằng tôi và Sang đã hy sinh. Lam Giang bạn tôi hiện đang sống ở Hà Nội đã thắp hương cho tôi, khi tôi về đến Bộ Tư Lệnh Lam chỉ : tao thắp hương cho mày chân hương còn đó). Tôi tiếp tục chỉ huy toán tìm đường ra. Đồng thời báo cáo lại là đã bắt được liên lạc với nhau, yêu cầu Quân đoàn cho biết quân ta đã tiến đến đâu và thông báo cho tất cả các đơn vị tuyến tiền duyên phòng ngự chú ý bắt liên lạc với toán trinh sát hoạt động trong vùng địch đang trên đường ra. Thực tế Quân đoàn cũng đã đáp ứng yêu cầu của chúng tôi. Lúc này Trung đoàn 66 - Sư đoàn 10 đã đánh lên cua chữ V và đang phòng ngự tại đó. Cả phân đội đang loay hoay tìm kẽ hở để vượt qua, phía trước cua chữ V nghe súng nổ rất nhiều. Tôi phán đoán hai bên đang đánh nhau. Tôi đang chỉ huy toán rẽ tay phải tránh khu vực có nhiều tiếng súng nổ. Lúc này cả toán đang trong một vạt rừng tương đối trống trải, bỗng nhiên nghe một tiếng hét rất lớn, cả toán hoảng hốt, quan sát không thấy người đâu. Sau một lát thấy có chiếc mũ quay tít(ký ám tín hiệu bắt liên lạc đã được qui định), tôi vội giơ tay lên cuốn ba lần. Như vậy là quân ta và chúng tôi tiến hành bắt liên lạc với nhau. Đây là toán trinh sát bộ đội Biên phòng cũng đang luồn sau lưng nắm địch. Tôi kể sơ qua về chúng tôi, họ trả lời chúng tôi đã được thông báo mấy ngày nay và cũng đã sẵn sàng bắt liên lạc. Tôi đề nghị các đồng chí nắm địch gần hiểu rõ dẫn chúng tôi về với, họ nhất trí. Tưởng rằng họ dẫn an toàn, ai ngờ dẫn ngay trước tuyến phòng ngự của địch thế là đạn bắn như mưa. Cả toán chúng tôi chạy. Riêng toán TS Biên phòng họ trụ lại chiến đấu, chạy khoảng 100m thì gặp ngay trận địa phòng ngự của ta. Chúng tôi lại tiếp tục bất ngờ lần nữa. Đạn bắn như mưa gần thể chỉ cách địch có khoảng 100m thôi thế mà đơn vị phòng ngự chỉ bố trí một khẩu 12ly7 làm nhiệm vụ chiến đấu và cảnh giới còn lại dưới suối vẫn tắm giặt nô đùa thoải mái coi như không có gì xảy ra. Tôi hỏi sao các đồng chí chủ quan thế, họ trả lời, có gì đâu địch đến có người bảo lên đánh nhau xong lại xuống suối, bờ Suối và mặt Suối chỉ cách nhau có độ sâu khoảng 2m. Toán chúng tôi cũng ngồi nghỉ một tý, rất may là an toàn không ai việc gì. Sau đó chúng tôi về Sở chỉ huy tiểu đoàn, đi mà vẫn phải cúi đầu vì đạn vẫn cứ bay vù vù trên đầu, ở đó một lúc thì về Sở chỉ huy Trung đoàn 66 - Sư đoàn 10 . Bộ tham mưu cho một xe GMC cùng một toán trinh sát khác đích thân tiểu đoàn trưởng Nội chỉ huy đi đón chúng tôi. Lại một lần may mắn nữa. Xe chở toàn đ/c Nội đang chạy trên quốc lộ 56 thì lái xe phát hiện địch phục kích sát dọc đường. Lái xe đạp phang gấp một quả B40 bay ngay trước đầu xe trúng vào bên đường nổ bung, cả phân đội trên xe đồng loạt nổ súng vào toán địch, rồi nhanh chóng xuống xe truy kích, lợi dụng rừng che khuất toán địch chạy thoát. Đồng chí Nội cho xe quay lại gửi một trận địa pháo 85 gần đó rồi đi bộ lên đón chúng tôi. Trong khi đó chúng tôi cũng nhờ xe của Trung đoàn 66 về Bát Tam Băng, dọc đường gặp toán anh Nội lên đón , thế là tất cả lên xe về luôn. Chúng tôi được về Bát Tam Băng nghỉ vài ngày lấy sức. Trên đánh giá là toán hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ.
Qua đợt này này tôi nghĩ, mọi người phải có ý chí quyết tâm tốt, phải thực sự thông minh linh hoạt để xử lý các tình huống, phải có trình độ xem đọc bản đồ, đi góc phương vị thật tốt. Cũng trong thời gian này Quân đoàn đã sử dụng các đơn vị của Sư 10 và Sư 31 , cùng các đơn vị xe tăng thết giáp, pháo binh đánh vào Tà Sanh, Săm lốp và giành thắng lợi lớn. Tiêu diệt được một số sinh lực địch, bắt sống nhiều xe tăng, xe thiết giáp , thu rất nhiều chiến lợi phẩm. Chỉ tiếc là Trung ương Pôn Pốt vẫn chạy thoát sang bên đất Thái Lan
