BÀI CA ỐNG CÓNG
(Độc tấu)
(Kính tặng các chiến sỹ Quân Giải Phóng Tây Nguyên một thời đánh Mỹ)
Vũ Minh Thắng - Văn công Tây Nguyên
Thưa các đồng chí
Lính Tây Nguyên ta có câu:
“Chưa sốt rét chưa thành Quân giải phóng
Không biết ca cóng không phải lính B3”
Xưa đến nay có muôn vạn bài ca
Tôi xin kể chuyện “Bài ca ống cóng”
Ngày tôi lên đường vào Nam giải phóng
Trên phát cho một “cóng” mắm kem
Mấy tháng ròng lặn lội ngày đêm
Trưa, sớm, tối có ống mắm thêm bầu bạn
Hai tháng hành quân mắm kia đã cạn
Tôi rang muối trộn thêm ăn cho tới Bản Sinh (1)
Mắm hết rồi tôi đánh ngoài, trong thật trắng tinh
Rồi cất kỹ vào ba lô làm kỷ niệm.
Nếu chỉ vậy thôi, đến đây cũng hết chuyện
Chuyện “Bài ca ống cóng” cũng thường thôi.
Nhưng sau trận Plei Me lịch sử vừa rồi
Ba đồng chí cùng tôi bị lạc
Chiếu thẳng hướng Tây chúng tôi mạnh bước
Lần đầu tiên tôi bị lạc trong rừng
Vì quê hương tôi bát ngát đồng bằng
Ruộng hợp tác cò bay thẳng cánh ...
Bốn ngày rồi gạo rang, nước lạnh
Chiều nay tôi đến cạnh một nương to
Cảnh chiều đông khi ánh nắng gần tà
Treo võng xong xuôi chúng tôi ra rẫy.
Ôi vui sướng làm sao lòng tôi khi ấy
Sắn vừa năm, chuối mắn, khoai vàng
Mụp sắn, ngọn lang, rau muống mỡ màng
Mấy ngày rồi không cháo, không cơm
Giờ được bữa “Tờ-ra-min” bồi dưỡng
Đêm hôm ấy, một đêm đầy vui sướng
Bốn cóng kia treo bốn góc rừng
Tiện củi gần lại sẵn suối nước trong
Bốn chúng tôi cùng “Bài ca ống cóng”
Chờ cho than hồng thật cao độ nóng
Lúc bấy giờ tôi mới đặt cóng lên trên
Tôi cố ghìm cho ngọn lửa không nhen
E ánh sáng ban đêm dễ lộ.
Ai hiểu được lòng tôi khi đó
Mới dạt dào, khó tả làm sao
Cóng đầu tiên là một cóng sắn sào
Mắm, mỡ đều không mà gớm sao ngon tuyệt
Ba ông bạn mở ba cóng tiếp
Rau muống nấu canh ngon biết nhường bao
Chuối nhựa mận lại thêm ớt sả thái vào
Cóng khoai luộc ôi chao! … thơm lựng.
Xong tiệc đầu tôi thấy chừng mới hơi lưng lửng
Liền bài ca tiếp cóng thứ hai
Ăn bữa nay còn lo bữa mai
Ấy cũng không quên món sắn lùi dự trữ
Ăn uống xong xuôi xoa chân lên võng ngủ
Và say sưa ngây ngất điếu “A-ra- nương” (2)
Bốn đứa kề nhau ngẫm lại chặng đường …
Tiếng suối reo róc rách chảy đầu nương
Nhịp sóng vỗ êm trầm từ dòng I-A-Đrăng vọng đến
Tôi nhớ quá con sông quê trìu mến
Uốn khúc vờn, quyện nỗi nhớ thương …
Trăng giữa tuần như rắc bạc khắp rừng
Gợi nhớ đêm sân ga không một bóng đèn
Tiếng người yêu tôi thổn thức vấn vương
“Vào chiến trường Anh là dũng sỹ
Ở hậu phương Em chung thủy, đảm đang”
Bỗng từ xa vang dậy cả núi rừng
Tiếng B52, tiếng đại bác cầm canh
Đêm hôm ấy riêng mình tôi không ngủ.
Nằm bên bếp than hồng rực đỏ
Ngọn lửa hồng đốt cháy hồn tôi
Tôi hình dung những hành động vừa rồi
Tôi nhớ mẹ tôi mười năm về trước
Làng tôi nghèo khoai khô, khoai luộc
Mẹ gạt khoai chọn cơm trắng cho con.
Một chiều đông mẹ tôi vác cuốc thăm đồng
Nghĩ tới đấy mà tôi rưng nước mắt
Mẹ tôi quý luống khoai vàng to, đẹp nhất
Nhưng kẻ trộm đã bới mất một phần ba
Rồi trên đường từ ruộng về nhà
Nỗi uất giận mẹ tôi la mất của
Tôi thiếp đi mơ màng như muốn ngủ
Nhưng tự nhiên nước mắt cứ tràn mi
Tiếng mẹ la kẻ trộm năm xưa
Cứ văng vẳng bên tai tôi giận dữ
Sau bốn ngày không cháo, cơm mệt lử
Tôi bỗng thành kẻ trộm khoai của mẹ năm xưa
Và lần ấy khi trở về đơn vị
Tôi báo cáo đại đội vụ “ca cóng” bên nương
Chính trị viên nghe vừa giận, vừa thương:
“Đồng bào Tây Nguyên dẫu thiếu muối đói cơm
Chân đất, lưng trần vẫn gùi gạo nuôi quân
Bụng đói, mà gạo của bộ đội trên lưng vẫn vẹn nguyên” …
Tôi thấy nhói tim nhìn đại đội trưởng lặng im không nói
Thế là chúng tôi xin đại đội phần gạo, mè (3) và muối
Trở lại Buôn Đắk-lây tạ lỗi với dân làng …
Thưa các đồng chí
Cái ống tròn bằng nhôm đựng mắm
Lính buộc dây treo thành cóng đun nước, xào, nấu, thổi cơm
Khẩu súng quàng vai, bao gạo thắt lưng
Lựu đạn, dao găm, ống cóng bên hông
Đôi dép cao su nâng bước chân giải phóng
Bật lửa xòe lên thành “Bài ca ống cóng”
Đời lính Tây Nguyên với “Bài ca ống cóng”
Như súng quàng vai, như bóng với hình
Nhưng cái vụ “ca cóng” ngô, sắn của dân
Thì đời tôi chỉ có một lần
Xin lấy danh dự chiến sỹ Giải Phóng Quân
“Đói cho sạch, rách cho thơm”
Lời mẹ dặn tôi xin ghi nhớ suốt đời
Thưa các đồng chí,
“Củ sắn dẫu to bằng con voi” (4)
Song cái đó chỉ là biện pháp
Theo tôi hiểu điều cao quý nhất
Chính là lòng tự giác của mỗi quân nhân
“Không lấy cái kim, sợi chỉ của dân”
Lời thề thứ 9, suốt đời tôi nhớ mãi không quên
Chuyện ống cóng đến đây cũng vừa hết
Gửi lời chào, xin được phép lui chân.
